Blog: Het Raadsel van de Wadden

Wat heeft een plaatsje aan het Lauwersmeer met raadsels, smokkelaars en conflicten te maken?

Alles, maar dat komt later. Eerst de aanleiding om kort in de Friese geschiedenis te duiken. Ik kreeg een persbericht binnen dat begon met een historische verhandeling over het Friese plaatsje Oostmahorn, gelegen aan het Lauwersmeer. Persberichten hebben meestal een nogal eenzijdige structuur, die zich uit in een beknopte en overzichtelijke tekst waarin de betreffende waren aan de man worden gebracht. De truc is om een persbericht zo te schrijven dat het de journalist – in dit geval mij – aanspreekt, zodat het bericht wordt gepubliceerd. Een historische verhandeling valt absoluut niet onder de inhoudseisen van een persbericht. Maar in dit geval trok het wel mijn aandacht.

Op de barricade
Eeuwen geleden, als het Lauwersmeer nog Lauwerszee is en een baai vormt van de Waddenzee, is Oostmahorn een plaats van strategisch belang. In het midden van de zestiende eeuw teisteren kapers het Waddengebied rondom de Lauwerszee. Jaren later, na plunderingen van beeldenstormers aan het begin van de tachtigjarige oorlog, wordt besloten een vestingwerk te bouwen bij Oostmahorn. De schans wordt tijdens de oorlog diverse malen verwoest en weer opgebouwd en vormt een belangrijke uitvalsbasis voor de bevrijding van Groningen, dat na de bevrijding van Friesland nog lange tijd in Spaanse handen is.
Ten tijde van de Bataafse republiek wordt Oostmahorn opnieuw voor militaire doeleinden gebruikt. Er wordt geschut geplaatst en twee Franse detachementen gelegerd.
Nog voor de volgende oorlog schrijft de Brit Erskine Childers in 1903 het de spionagenovelle The Riddle of the Sands – Het Raadsel van de Wadden, over een op handen zijnde Duitse invasie in Engeland.
Ook in de tweede wereldoorlog vormt Oostmahorn een strategisch belangrijk punt voor de Duitse bezetter, die vanaf de Lauwerszee gemakkelijk een groot gedeelte van de Waddenzee kan bereiken. Aan het eind van de oorlog wordt de naar Schiermonnikoog vluchtende bezetter onder vuur genomen, die vervolgens als vergelding de kanonnen op Oostmahorn richt. Bij de beschietingen wordt veel schade aangericht.

Nieuwe raadsels
De Groningse kant van het natuurgebied bij Lauwersoog bezocht ik als klein jongetje vaak met mijn ouders. Het zit er ongetwijfeld nog steeds vol met konijnen. In Oostmahorn ben ik slechts één keer geweest en op het Lauwersmeer heb ik slechts één keer gevaren. De jachthaven in Oostmahorn was toen een mekka voor rietsnijders, de walstroomvoorzieningen was nog aangelegd door Edison zelf en met al die begroeiing op de steiger had je geen moestuin meer nodig.

De jachthaven is inmiddels verkocht, de rietsnijders verdwenen, de walstroom is ongetwijfeld hersteld en de groenten zijn verdwenen. Ook het toiletgebouw en het restaurant zijn onder handen genomen.

Terug naar het persbericht. The Riddle of the Sands staat voor spionage, mysterie en het roemruchte verleden van Oostmahorn. Daarom – nu komt het – voor eenieder die het aandurft een gebied met zoveel mysterie te bezoeken, is er een nieuw raadsel bij gekomen. Het nieuwe restaurant van Jachthaven Lauwersmeer: Het Raadsel van de Wadden.