Een Fin en een Zweed gaan naar een bar. Met een biertje in de hand, zegt de Zweed: “proost!” De Fin, geërgerd: “zeg, gaan we drinken of gaan we praten?” Een Noorse bootbuurman vertelde ons deze mop en sloeg zichzelf op z’n dij van het lachen. We luisteren een beetje verbaasd naar de grappen over de Finnen, want onze ervaring is juist heel anders. Overal waar we komen, hebben we leuke en interessante gesprekken met Finnen. En dat is fijn, want het volgende stuk dat we gaan varen is ingewikkeld en we kunnen alle advies gebruiken, zeker van lokale zeilers.
Waar begin je aan?
De Finse westkust is in de laatste ijstijd gevormd tot een ondiepe hindernisbaan. Tot vaak 20 mijl uit de kust is het niet meer dan vijf meter diep en is de zeebodem bezaaid met rotsen. Veel van die stenen zijn eilanden, al dan niet met huisjes er op. Maar heel veel stenen zijn alleen maar een harde brok die akelig in de weg ligt als je ergens heen wilt. De boel vriest ’s winters dicht, dus de dikke ijslaag verplaatst die stenen ook nog eens. Gelukkig zijn er goed betonde vaargeulen uitgezet tussen die stenen, ga je daar buiten, dan moet je goed opletten.
De ingewikkelde vaargeulen zijn goed betond
We zijn begonnen met een lijst van plaatsen aan de kust waar we graag heen willen: Oulu, Vaasa, Rauma en Uusikaupunki. Daarmee zijn we naar Finse boten gegaan en hebben om advies gevraagd. Rollende ogen en beleefde blikken, in de trant van ‘waar begin je aan?’ Eén zeiler zei: “we zitten nu in Zweden. Kijk om je heen: allemaal Finse boten. Waarom denk je dat dat is?” “Ik snap je punt, maar we kunnen jullie land toch niet zomaar overslaan?” zeg ik. Met enige trots gaan Janne en Christer er voor zitten: “je hebt gelijk. Laten we eens kijken.” En de kaart komt op tafel. Een uur later hebben we een plan.
Lange slagen
Oulu blijkt onhaalbaar, omdat er geen haven is waar wij met onze 2,15 meter diepgang een beetje leuk in passen. Daar komt bij dat er even een gaatje in de eindeloze zuidenwind komt, waardoor we in één keer van Bergön in het verre noorden naar Vaasa kunnen varen, waardoor we grofweg in het midden van de Botnische Golf uitkomen. Een nacht doorvaren dus. Na 165 mijl begint het spel met de stenen: de route vanuit het noorden naar de haven van Vaasa gaat de laatste 25 mijl door een smalle vaarweg met links en rechts van ons grote harde brokken. Na een griezelig ondiepe aanloop blijkt de jachthaven van Vaasa diep genoeg en heerlijk ruim te zijn. We genieten van een paar ontspannen dagen in de gezellige studentenstad.
“Kijk nou, wéér noordenwind!” wijst Wietze. Dus we besluiten om het er maar weer van te nemen en deze keer 120 mijl naar Rauma in één keer te doen. Maar voordat de zeilen omhoog kunnen, varen we eerst weer 20 mijl door een smalle vaargeul om naar zee te komen. Nou ja, de rest is ook zee, maar daar zitten weer van die harde dingen in. “Je merkt echt dat we zuidelijker komen,” zegt Wietze als hij ’s nachts de wacht overneemt. “Het wordt al een klein beetje donkerder.” Ik grinnik: “ja, het was bijna drie kwartier donker,” en kruip de loodskooi in.
Grote jongens
Om Rauma in te komen, volgen we ook weer de betonde route. Dit keer is het maar acht mijl, dus dat gaat lekker snel. De jachthavens in Rauma zijn allemaal te ondiep voor ons, maar Christer had aangeraden om naar de visserijhaven te gaan, daar vast te knopen en het te regelen met degene die er over gaat. Nu zijn we er niet zo’n fan van om met zo’n los-vast plan ergens binnen te lopen, maar het kan in dit geval niet anders. In de stromende regen tuffen we langs gigantische havenkranen en loswallen.
In de vissershaven van Rauma
Achterin al dit havengeweld ligt een kleine haven met een stevige betonnen pier. Die ligt aan de ene kant vol met overheidsboten, maar aan de andere kant is ruim plek voor onze Anna Caroline naast een vissersscheepje. We knopen vast en, nog in mijn drijfnatte zeilpak, sprint ik naar een kantoortje dat vlakbij staat. De deur gaat open en twee stoere Douane medewerkers kijken me vragend aan. “Eh, mogen we daar liggen?” Geamuseerd zien ze m’n gestamel aan en de oudste van de twee pakt de telefoon en gaat in rap Fins iets regelen. Vijf minuten later wordt er tevreden geglimlacht: “Welkom in Rauma. De visserij-voorman zegt dat het mag.” Dolgelukkig schud ik zijn hand. “Moeten we nog even onze paspoorten en bootpapieren laten zien?” vraag ik voor de beleefdheid. Bulderend lacht hij: “We zijn toch in Europa?”
Bakens
De binnenstad van Rauma is prachtig: het is in z’n geheel Unesco Wereld Erfgoed. Honderden perfect onderhouden historische houten huizen staan langs straatjes met kinderkopjes. Hier een parkje, daar een pleintje. Toeristen slenteren tevreden van winkeltjes naar terrasje en omgekeerd. We storten ons in het geslenter en genieten met volle teugen. Dit soort plaatsen is altijd verbonden geweest met de zee en je ziet overal sporen van honderden jaren handel drijven en transport over zee.
Historisch Rauma is prachtig
De tip die we van veel Finnen kregen was deze: als je geen zin hebt om steeds helemaal naar binnen of naar buiten te gaan, mik dan op de vuurtorens. Bij elke vuurtoren zit een kleine havenkom die gebruikt wordt door overheidsvaartuigen en die dus altijd diep genoeg is. Als je op de kaart kijkt naar die havenkommetjes, zakt de moed je wat in de schoenen, maar we gaan het nu toch proberen. De parel in de kroon is namelijk Kilmä-Pihlava, de Finse tegenhanger van het Zweedse Utklippan.
Voorzichtig stomen we naar binnen en pakken de makkelijkste plek in het havenkommetje. Al vanaf het moment dat de motor uit kan en de stilte neerdaalt, voel je dat dit zo’n plek is waar je helemaal tot rust komt. Er staat een joekel van een vuurtoren, waar een klein hotel in blijkt te zitten. We slenteren heerlijk rond op het kleine eiland, waar je in twintig minuten omheen loopt. Dus we doen verschillende rondjes op verschillende tijdstippen. ’s Avonds, in het lage zonlicht, is het prachtig.
Odin
De volgende ochtend varen we weer naar het zuiden, waar de stenen wat ronder worden en minder grimmig. We mikken op Uusikaupunki, de ‘nieuwe stad’ die niet zo nieuw meer is: in 1617 gebouwd, omdat door de landrijzing de oude havens onbereikbaar werden. Net voordat we daar aankomen, krijgen we een bericht. Kimmo en Annika: “zeg, we zien dat jullie langs ons eiland varen, komen jullie een hapje eten?” Twee jaar geleden lagen we naast elkaar in Riga en nu komen we elkaar weer tegen.
Te gast op het eiland van Kimmo en Annika
Ze wonen in de zomer in een idyllisch huis op een prachtig eilandje. Geheel zelfvoorzienend. “Het is net een boot,” glimlacht Kimmo. Hun Elisabeth ligt een paar mijl verderop in een jachthaven. Na het eten gaan we, naar goed Fins gebruik, in de sauna. Als we een koele plons in zee nemen, zwemmen we naar het wrak van de Odin, dat vlak bij hun eiland ligt. “Een van de laatste grote houten zeilschepen,” legt Kimmo uit. “De driemaster verging 70 jaar geleden.” In het warme avondlicht lijken de spanten en planken die nog boven het water zichtbaar zijn, hun aangrijpende verhaal luidkeels te vertellen. Ik ben er stil van.
Het wrak van de Odin na 70 jaar
Isokari
De vuurtorens smaken naar meer, dus we kiezen er nog eentje: Isokari. Weer zo’n heerlijk eiland, waar je lekker kunt zwerven over de rotsen en kleine stranden. En eindelijk snap ik hoe dat zit met die vuurtorens. Toen de Russen in 1809 Finland in handen kregen, wilden ze niet dat vrachtschepen langs de Zweedse kust bleven varen. Daarom hebben ze een hele keten van vuurtorens opgezet om veilige vaarroutes te maken langs de Finse kust. Opgetogen kwetterend zit ik het allemaal aan Wietze te vertellen, die op zijn buik op een rots ligt met de camera tegen zijn gezicht gedrukt. Zijn reactie is onverwacht: “zulke leuke rode pootjes.” Huh? “Die vogeltjes daar.” Tuurlijk.
Het vogeltje met de rode voetjes
Isokari, Finland, juli 2024
Tekst en foto’s Wietze van der Laan en Janneke Kuysters
Tags: Blog Anna Noord Last modified: 7 augustus 2024
