De epische reis van Tim Severin (1940-2020)

De Britse avonturier, schrijver en filmmaker Timothy Severin is vrijdag 18 december op 80-jarige leeftijd overleden. Hij haalde over de hele wereld de krantenkoppen toen hij in 1976 met Brendan, een replica van een met leder beklede boot uit de zesde eeuw, over de Atlantische Oceaan voer om aan te tonen dat de eerste Europeaan in Amerika niet Columbus, maar wellicht een Ierse monnik was.

De reis van Brandaan

Tim Severin vermoedde dat de legende over de reis van Sint Brandaan enige waarheid kon bevatten. Daarvoor baseerde hij zich op de 1200 jaar oude Latijnse tekst Navigatio Sancti Brendani Abbatis (Zeereis van de heilige abt Brandaan) waarin Sint Brandaan, een Ierse monnik die leefde tussen 484 en 577, op zoek gaat naar ‘het beloofde land’, dat ten westen van Ierland zou liggen. Oriëntatiepunten zoals ‘een vis met een bos op zijn rug’, ‘zuilen van kristal’ en ‘bergen die met rotsen slingeren’ doen in de eerste plaats misschien de wenkbrauwen fronsen, voor de Engelsman Tim Severin ontstond juist het vermoeden dat de legende gebaseerd was op historische feiten. Hij bouwde een boot van leer en hout en vertrok op ‘herontdekkingsreis’.

Leren boot

(c) Maria Theresa Sata

Om te bewijzen dat de Ierse monniken uit de vroege middeleeuwen in staat waren om verre zeereizen te maken bouwde Severin een curragh, een kano-achtig vaartuig. Er is veel geweten over de Ierse curraghs uit die tijd, omdat ze nog steeds worden gebruikt door vissers om zalm en kreeft te vangen. Ook al dienen de huidige curraghs niet als zeilboot, Severin ontdekte dat ze daar wel voor geschikt zijn. Brendan, een 36-voets tweemaster, werd opgetrokken uit Iers eiken- en essenhout, vastgesjord met bijna drie kilometer leren bindsels en omwikkeld met een lappendeken van 49 gelooide ossenhuiden. Vervolgens werd hij verzegeld met wolvet en voorzien van zeilen van vlas.

Scheur 

Op 17 mei 1976 vertrok Severin met Brendan en zijn bemanning uit Brandon Creek, Ierland en zeilden ze langs de Hebriden en de Faeröer eilanden naar IJsland. In Reykjavik liet Severin zijn boot overwinteren. Hij vervolgde zijn reis op 8 mei 1977. Op weg naar ‘het Beloofde Land’ merkte de bemanning van Brendan veel parallellen op met de legendarische verhalen van Sint Brandaan, zoals de gelijkenis tussen de ijsschotsen bij Groenland en de ‘zuilen van kristal’. Precies daar ging het bijna mis. Bij een aanvaring met een ijsschots scheurde de leren romp onder de waterlijn. Brendan maakte water. Bemanningslid George Molony slaagde erin om, na uren met zijn blote handen in het koude water gelegen te hebben, een nieuwe lap over de scheur te naaien en de lekkage te dichten.

Newfoundland 

(c) Bibliotheek Universiteit Augsburg, Duitsland

De leren boot hield zich verder uitstekend. Hij doorstond een storm en zware zeegang, waarbij geen enkel stiksel in het vlas of in de leren constructie het begaf. Maar van echt lekker zeilen was er ook geen sprake. Met Brendan kon de bemanning niet hoog aan de wind zeilen, waardoor er met tegenwind niets anders opzat dan te wachten op gunstige wind. De reis duurde daarom erg lang.

Op zondag 26 juni 1977 kwamen Tim Severin en zijn bemanning aan in Peckford Island, Newfoundland. In totaal waren ze 112 dagen onderweg geweest en hadden ze 7200 kilometer afgelegd. Severin had bewezen dat de legende van Sint Brandaan technisch mogelijk was; 900 jaar voor Christoffel Columbus en 500 jaar voor de Vikingen werd Amerika misschien al bewandeld door Ierse monniken.

Moby Dick 

Voor Tim Severin, die de details van zijn opmerkelijke reis publiceerde in de internationale bestseller The Brendan Voyage, was dit de start van een lange carrière als ‘herontdekkingsreiziger’. Er volgden nog meer avonturen waarbij Severin epische reizen reconstrueerde en replica’s bouwde, op zoek naar de waarheid achter de legende. Zo trad Severin in de sporen van Sinbad de zeevaarder, zocht hij naar Moby Dick en probeerde hij met een bamboe vlot vanuit China de Verenigde Staten te bereiken. Hij was ook auteur van fictieve boeken.

Severin overleed in zijn huis in het westen van Cork, Ierland.

Brendan Voyage 

De documentaire over de gewaagde Brendan Voyage kun je online bekijken. De muziek in dit filmpje heeft de tand des tijds wat minder goed doorstaan, toch is het zeker een aanrader!

https://www.youtube.com/watch?v=adE24JBwskw

 Omslagfoto (c) Arron R. Linderman