Reisverhalen

Sailors for Sustainability: Op zoek naar duurzame Schotse whisky

08:00

Verwaaid in Port Ellen

Ivar Smits en Floris van Hees zeilen samen naar Australië. Niet rechtstreeks, want onderweg bezoeken zij duurzame projecten om deze wereldkundig te maken, zodat iedereen ervan kan leren. Maandelijks schrijven zij speciaal voor jou over een duurzame oplossing.

“West-Schotland en de Ierse Zee, daar kan het behoorlijk spoken in het najaar.” Toen wij voor vertrek onze reisplanning uitlegden, reageerden veel zeilers ongelovig en waarschuwend. Niet ten onterechte: de eerste dagen na het Caledonisch Kanaal maken we nauwelijks voortgang richting zuiden. We moeten zelfs schuilen in een beschutte haven voor onze eerste echte storm. Vanuit Dunstaffnage marina wandelen we door een aangrenzend natuurgebied naar de belangrijkste plaats in deze regio, Oban. De eeuwenoude, uit grijze steen opgetrokken kastelen, ruïnes en monumentale gebouwen ademen geschiedenis en geven de stad een charmante sfeer.

Schots weer en ruig landschap

Zodra de harde zuidwester even plaats maakt voor een windje uit noordwest of noordoost zeilen we verder. We ankeren in Barrnacarry Bay, zeilen door de Sound of Jura en vinden daar een mooi ankerbaaitje dat luistert naar de intrigerende naam Sailean Mor. Buien maken regelmatig ruimte voor stralende zon, dus soms kunnen we zowaar in het zonnetje zitten, wandelen, of een stuk zeilen in perfecte omstandigheden. Ondanks het wisselvallige weer kunnen we de indrukwekkende natuur volop bewonderen. De groenbruine bergen langs de kust zijn minder steil en hoog dan in Noorwegen, maar daarom niet minder imposant. Als de zon erop schijnt, kleuren zij oranjegeel tegen de grijze achtergrond die de volgende bui aankondigt. Aan stuurboord beschermen grote eilanden ons voor de oceaanwind en deining.

Schotland

Verwaaid in Port Ellen

Isle of Islay – spreek uit “Aila”- is het zuidelijkste eiland van de Hebriden. Er wordt weer flink wat wind voorspeld en de haven Port Ellen lijkt een goede plek om op gunstiger weer te wachten. Prettige bijkomstigheid, het eiland heeft maar liefst acht destilleerderijen en is daarmee een van dé whiskygebieden van Schotland. Zou er ook duurzame whisky te vinden zijn?

Whisky duurzaam?

Terwijl buiten de wind door het want giert en we scheef aan onze steiger liggen, verdiepen we ons in de kajuit in de Schotse whisky. Het belangrijkste ingrediënt is barley ofwel gerst. Na de oogst worden de graankorrels gekiemd en daarna geroosterd. Traditioneel gebeurt dit in een oven gestookt met peat ofwel turf. Vervolgens worden de geroosterde graankorrels fijngemalen en met warm water gemengd totdat een soort gistende pap ontstaat. Dit goedje, ook wel wort genoemd, wordt vervolgens gedestilleerd. Pas dan begint de rijping op eikenhouten vaten.

Al snel vinden we een drietal aspecten die het meest relevant zijn voor duurzame whisky: eerlijk werk, het productieproces en de gebruikte grondstoffen. We vinden een aantal destilleerderijen die zich duurzaam noemen. Zo is er een die zo min mogelijk automatiseert en alleen mensen uit de buurt in dienst neemt. Dit

Graan

Lokale inkoop van gerst

stimuleert de lokale werkgelegenheid en is een mooi voorbeeld van sociale duurzaamheid. Deze Harris destilleerderij bevindt zich in de Outer Hebrides – iets te ver van ons. We lezen ook over Ardnamurchan, die voor het hele productieproces hernieuwbare energie gebruikt. Goed nieuws, want hernieuwbare energie raakt nooit op en stoot geen klimaat-ontregelende CO2 uit. Jammer alleen dat deze destilleerderij ook niet op Islay is maar in Glen More. Maar dan vinden op ons eiland destilleerderij Bruichladdich. Die produceert een organic whisky, gemaakt van biologische gerst. Er zijn dus geen landbouwgif en kunstmest gebruikt bij de teelt. En dat betekent minder verbruik van fossiele grondstoffen, geen vervuiling van bodem en grondwater én geen gifresten in de whisky.

Op de tandem

Bruichladdich leidt ons graag rond, maar hoe komen we daar? Ze zitten zo’n 30 kilometer van Port Ellen vandaan, aan de andere kant van het eiland. De lokale fietsenverhuurder blijkt niet thuis, maar in Amsterdam te zijn. Wat een toeval! We bellen de verhuurder. “Just take the bikes from my garden and put the money in an envelope through the door, please”. Zo gezegd, zo gedaan, dus niet veel later peddelen we op een blitse tandem.

Met de wind mee fietsen we langs turfvelden en boerenbedrijven. Door de eeuwen heen hebben zich hier grote turfvelden gevormd. Gerst kan goed tegen het natte, ruige klimaat. Geen wonder dat Scotch Whisky hier diep geworteld is.

Bruichladdich

Whisky-stokerij

Bruichladdich destilleerderij

We fietsen langs Bowmore, ronden de baai en staan even later voor de destilleerderij van Bruichladdich. Tijdens een rondleiding kunnen we de productie met eigen ogen zien. We leren dat de rook van turf een uitgesproken, krachtige smaak aan de whisky geeft. Maar niet alle whisky’s worden zo gemaakt, de zogeheten “unpeated” varianten zijn duidelijk milder van smaak. Een ouderwetse molen maalt de gerst, waarna het in een grote ronde open ketel met water wordt vermengd. De borrelende gistpap die ontstaat, wordt continue geroerd. We mogen proeven. “Lijkt meer op lauw bier dan whisky”, stelt Ivar vast.

In de volgende ruimte staat een blinkend gepoetste, koperen destillatieketel uit 1881. De wort wordt maar liefst drie

Whisky-stokerij

Klassieke koperen ketel

keer gedestilleerd om de gewenste kwaliteit te krijgen. Het eindresultaat, de “verse” whisky is kleurloos. De eikenhouten vaten in de kelders van de destilleerderij geven de bruine kleur en de nodige smaak.

Tijdens de rondleiding en in de winkel valt ons op hoeveel soorten whisky ze maken. Het bedrijf heeft zich gespecialiseerd in bijzondere soorten met relatief kleine oplagen. We leren dat ze een aantal jaar geleden zijn doorgestart, waarbij een nieuw management de nodige veranderingen heeft doorgevoerd in productaanbod en huisstijl. Waaronder de toevoeging van de organic whisky.

Heerlijk verwaaid

Op de terugweg moeten we hard werken – en echt niet alleen omdat we uitgebreid verschillende whisky’s mochten proeven. De route is heuvelachtig en de harde tegenwind herinnert ons eraan waarom we hier verwaaid liggen. ’s Avonds bij de houtkachel reflecteren we op ons bezoek, onder het genot van een Bruichladdich organic uiteraard. De whisky-industrie is belangrijk voor Schotland, er zijn honderden destilleerderijen die vaak al eeuwenlang bestaan. Er zijn veel oude –fossiele – installaties, en er wordt grootschalig graan geteeld met onduurzame industriële landbouwmethoden. Maar gelukkig zijn er lichtpuntjes. Verandering en verduurzaming lijkt te komen van de “new kids on the block”, zoals Bruichladdich. Met hun organic whisky bedienen ze een, hopelijk groeiend, marktsegment van bewustere consumenten en zetten ze een goede stap richting een duurzame toekomst. Een die de consument kan steunen door bewust de kiezen voor biologische whisky. En de smaak? Die verschillen uiteraard, maar wij vinden deze milde, unpeated whisky heerlijk. Zo is verwaaid liggen in Schotland helemaal niet erg.

Lees ook het vorige weblog: Sailors for Sustainability: Findhorn – Ecodorp aan de Schotse kust

 

 

 

Tags: , , Last modified: 17 maart 2021
Sluiten