Over een uitdaging gesproken: zelf een boot bouwen en dat ook nog eens met je wederhelft. Velen moeten er niet aan denken, maar Mark en Sandra Couwenberg wel. Het stel is druk bezig om hun droomboot eigenhandig te realiseren. Hoe dat project, dat zijzelf ‘een krankzinnig plan’ noemen, verloopt? Dat lees je hieronder.
Klik om deel I, deel II, deel III, deel IV, deel V, deel VI en deel VII te lezen.
In eerdere edities schreven we over onze plannen om onze eigen zeilboot te bouwen, gebaseerd op ons eigen ontwerp. We lieten het bouwproces zien van het maken van de romp, het lamineren en eindeloos schuren en plamuren van de romp, de zenuwslopende “operatie romp omdraaien” en het proces van de productie van schuimpanelen voor het interieur. In deze editie gaan we een stapje terug in de tijd en hebben we het over de voortstuwing.
Het is een zeilboot, dus de belangrijkste voortstuwing zijn de zeilen, aangeduid als de “witte motor”. Toch is er ook een krachtbron nodig voor de mechanische voortstuwing. Het oorspronkelijke idee was om gewoon een eenvoudige dieselmotor met een schroefas te installeren. Echter, deze oplossing heeft voor ons enkele nadelen.
Dromen over elektrische voorstuwing
Allereerst hebben dieselmotoren verschillende extra systemen nodig om te functioneren: brandstof, koeling, uitlaat en afstandsbediening. Hoewel er beproefde oplossingen bestaan, brengen ze toch een aantal uitdagingen met zich mee. Veel boten ondervinden problemen door vervuilde brandstofsystemen (eigenhandig ondervonden helaas…), koelwaterinlaten vormen een risico op lekkages en het onderhoud is behoorlijk intensief.
Maar er is meer. Ons schip heeft om verschillende redenen twee roeren nodig. Eén motor met twee roeren werkt niet optimaal, vooral niet bij het manoeuvreren in drukke havens. Twee dieselmotoren met twee schroeven zouden ideaal zijn, maar het is vrijwel onmogelijk om dat in de beperkte ruimte van de boot in te passen.
“Ik droomde al een tijdje van een oplossing met twee elektrisch aangedreven schroeven,” zegt mark. “Dit zou de effectiviteit van de roeren verbeteren, maar ook mogelijk maken om de boot puur op schroefwerking te draaien (één schroef vooruit, de andere schroef achteruit). Echter, dit vereist grote batterijen en daarnaast zagen we ook de noodzaak van een dieselgenerator als range extender. De eerste schattingen leerden me dat zo’n oplossing erg duur, behoorlijk zwaar en tamelijk complex zou zijn. Daarom hielden we vast aan het oorspronkelijke plan: gewoon een eenvoudige dieselmotor.”
Een confronterend gesprek: de overstap naar elektrisch
Mark vertelt: “Tijdens een zakenreis kwam de bouw van ons eigen droomjacht ter sprake. Een dag waar we de hele dag hadden gesproken over elektrische offshore-schepen. ‘s Avonds in de hotellobby vertelde ik trots over onze moderne zeilboot… die op diesel loopt. Dat voelde gewoon niet goed. Mijn collega’s overtuigden me om toch voor een elektrische oplossing te gaan. Dus we wijzigden onze plannen.”
De voordelen van elektrische voortstuwing voor een zeilboot zijn talrijk. Het is nu goed mogelijk om twee kleinere elektromotoren te gebruiken in plaats van één grote, wat de manoeuvreerbaarheid drastisch verbetert. Elektromotoren kunnen bovendien als generator fungeren en de batterijen opladen tijdens het zeilen. Ze zijn veel betrouwbaarder en aangezien we er twee hebben, is er zelfs sprake van redundantie. Daarnaast werd het nu logisch om een elektrische kookplaat en oven te nemen in plaats van een gasfornuis. Gasinstallaties aan boord vormen een extra veiligheidsrisico en het wisselen van gasflessen is ook niet bepaald een geliefde taak.
Range anxiety
Toch bleven we worstelen met de batterijcapaciteit en dachten we dat een dieselgenerator nodig zou zijn als range extender. Dit voelde als een tegenvaller, want dat betekende alsnog alle installaties, onderhoud en het gewicht van een dieselmotor – alleen dan in een kleinere versie. Ons plan werd dus: batterij-elektrisch met twee elektrische schroeven en een dieselgenerator voor extra oplading om “range anxiety” te voorkomen.
Maar we bleven nadenken. We gingen in gedachten ons eerdere zeilgedrag na en beseften dat we de motor op onze oude zeilboot nooit langer dan een paar uur gebruikten. Dit kon makkelijk met batterijen worden opgevangen. Uiteindelijk hebben we daarom besloten om de dieselgenerator te schrappen en het “gewichtsbudget” te gebruiken om de batterijcapaciteit te verdubbelen. Je kunt dan niet dagenlang op batterijen varen, maar dat is een offer dat we bewust brengen. De situatie waarin we dat nodig zouden hebben, zou zelden voorkomen. We kunnen nog steeds stroom uit de batterijen halen, want er is oplading via zonnepanelen. En trouwens: we zijn een zeilboot. Het schip wordt relatief licht met grote zeilen en zal naar verwachting al bij lichte wind goed kunnen zeilen.
Dus ja, er blijft een beetje range anxiety, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de reductie in complexiteit, kosten, onderhoud en gedoe. Geen diesel meer bunkeren, geen filters en olie meer vervangen, geen startaccu’s die uitvallen, geen risico op bevriezende koelwaterinlaten, enzovoort.
Dit was een kleine reis door ons denkproces – hoe we van diesel naar elektrisch overstapten.
Kijk eens naar de Tally-Ho van Leo Goolden (YT: Sampson Boat Co). Deze heeft een schitterend diesel-elektrisch systeem. Ontworpen door een Nederlander nog wel. Als je de wereldzeeën wilt bevaren dan zou ik zeker niet de dieselmotor achterwege laten. Je kunt ook tever gaan met milieubewust denken.
Beste Mark en Sandra,
Vooreerst pet af voor deze reis! Wij bouwden in 2005 en zeilen vanuit ZW Friesland elke zomer in de Baltic.
Om aan te sluiten bij voorgaand gesprek;
Ongeacht het feit dat het schip (veelal) onder zeil zal zijn is louter op accu capaciteit rekenen een risico!
Je hebt dadelijk al een deel verbruikers ( navigatie-pompje hier -pompje daar- lichte hier-lichtje daar- koelkastje- etc…
Om dit allemaal aan de praat te houden met zonnepanelen lukt “net!” Als daar koken op inductie bijkomt hakt dat er in!
En dan komt het; nagenoeg alle! stroompunten in havens zijn afgezekerd op 5 tot 10 amp. Dus ; akku’s leeg en aan de lader; reken maar uit hoe lang dat duurt! Valt flink tegen! En dan bv;
Een reisje naar de Oostzee? Kielerkanaal?
Stroom tegen op de Elbe? Zonder backup van een generator uitgesloten ( of je moet in deze omstandigheden voor een sleep gaan opteren) Ik hoop dat het je aan het denken zet! Groet LE89
Beste,
Dank voor jullie reacties. En ja, wat je zegt dat klopt natuurlijk. Capaciteit van accu’s is en blijft beperkt, veel beperkter dan capaciteit van diesel. Dus zonder dieselmotor varen zorgt aan de ene kant voor meer eenvoud, maar ergens anders offer je natuurlijk wel iets op. Je zal beter moeten plannen en in sommige gevallen heb je domweg meer tijd nodig om ergens te komen. Toch denken we dat we deze stap kunnen maken, ook omdat we een flink vermogen aan zonnepanelen installeren en 2 elektrische saildrives hebben die kunnen opladen.
We houden wel rekening met het idee dat er later alsnog een generatorsetje in kan komen. De eerste jaren met de boot zullen we nog niet direct grote oceaanreizen maken, dus kunnen we veilig ervaring opdoen. En mocht het dan toch tegenvallen dan zullen we met wat spijt aan je adviezen terugdenken en bouwen we alsnog zo’n mooi hakkeplof monstertje in.
Dan nog een puntje ter overweging: wat te doen na blikseminslag in het schip? Grote kans dat al je electrische systemen plat komen te liggen. Ik weet van wereldzeilers die dit meermaals is overkomen en erg blij waren dat ze niet full-out electrisch waren gegaan.
Dit speelt des te meer als je graag naar mooie plekken zeilt die ver van de bewoonde wereld liggen. Nogmaals: het hangt er maar net van af wat je beoogt te gaan doen met je schip.
Succes alvast op het ruime sop!