Schroeven, boren, lijmen

Ap Weytenburg verzamelt voor Zeilen tips en adviezen voor het uitvoeren van een aantal klussen aan boord. Dit keer besteedt hij aandacht aan het verwerken van messing schroeven, het inlijmen van deuvels en het gebruik van houtproppen. Bij zijn rondgang langs enkele doe-het-zelfwinkels ontdekte hij bovendien nog wat handig gereedschap.

Voorboren essentieel

Voor plaatsing van messing schroeven in hout en plaatmateriaal moet u altijd voorboren. Verder is het belangrijk om een messing schroef altijd met een tipje vet of vaseline in te draaien. Dat ontdekte ik bij het slopen van mijn kajuitdak. Na 26 jaar draaide ik vrijwel alle destijds ingevette schroeven er probleemloos uit. De meeste waren nog puntgaaf. Uiteraard gebruiken we in de amateur-jachtbouw nimmer zogenaamde bouwvakschroeven die er met elektrisch gereedschap in worden geramd. Dat is scheepsonwaardig. Bovendien krijg je zulke schroeven er nooit meer uit.

Inlijmen van deuvels

Deuvels zijn kleine stukjes rondhout van zo’n vier centimeter lengte en een dikte van acht of tien millimeter. Deuvelverbindingen worden gebruikt in de hoeken van een raamverbinding zoals een houten luikhoofd. Deuvels kunnen dan voorkomen dat een dergelijke verbinding opzij wegbreekt.

Een deuvel is in de lengte voorzien van groeven waardoor de overtollige lijm kan weglopen. Voor het plaatsen van deuvels moet u eerst een passend gat boren. Daarna kunt u de deuvel er met wat watervaste lijm intikken. Voordeel is dat een dergelijke verbinding niet hoef te worden geschroefd, maar dat het geheel ‘hout-in-hout’ in elkaar kan worden gezet. Wel adviseer ik de delen tijdelijk met houtklemmen ter ondersteuning vast te zetten. Met een beetje handigheid is het prima te doen en in de gereedschapswinkel zijn zakjes met kant en klare deuvels te koop.

Handige aanrader

Onlangs ontdekte ik in een doe-het-zelfsupermarkt een klein bankschroefje voor nog geen acht euro. Het bankschroefje is overal vast te klemmen en heeft een ronddraaiende kop. Op de foto staat het op de rand van mijn nieuwe kajuitdak in aanbouw. Natuurlijk zou het ook kunnen aan een keukenblad of op een trede van de kajuittrap. Eigenlijk zou zo’n bankschroefje op geen enkel schip mogen ontbreken. Handig als u bijvoorbeeld een boutje moet inkorten of een stukje rvs wilt afzagen. Zonder de juiste inklemmogelijkheid wordt zoiets een gepruts zonder einde. Een aanrader dus deze bankschroef die ik vond bij de Gamma.

Verplaatsbare ­boorstandaard

Wolcraft is onder andere gespecialiseerd in accessoires voor elektrisch gereedschap. Het bedrijf bracht onlangs de tec-mobil op de markt. Dit is een verplaatsbare boorstandaard waarmee een elektrische boor met een parallel geleide boorklem recht naar beneden zijn werk kan doen. Ik ontdekte dit systeem door het inboren van gaten in een plaat plexiglas. Vroeger boorde ik maar wat aan tot ik ontdekte dat zo’n plaatje plexiglas, eenmaal geschroefd op een houten luikhoofd, soms stervorming vertoonde bij boutjes en schroeven.

Het zuiver inboren van royale gaten voor het indraaien van schroeven voorkomt volgens mij latere spanning op het plexiglas. Voorwaarde is wel dat de gaten – ook rondom de schroef – met een stevige kit worden opgevuld.

Uiteraard is deze klus ook met de bekende kolomboorstandaard te klaren, maar de tec-mobil kan meer. Zo is de standaard gemakkelijk te verplaatsen over bijvoorbeeld houtplaten, en is hij inzetbaar tegen een verticaal geplaatst kajuitschot. Zelfs werken onder verschillende hoeken is mogelijk.

De tec-mobil is niet geschikt voor zware boormachines, maar de meest gangbare machines passen er in. Dat bleek mij tijdens een bezoek aan ijzerwarenwinkel Amsterdam in Weesp waar ik de tec-mobil met uiteenlopende boormachines mocht uitproberen.

Afwerken van ­schroefgaten

Tijdens de afbouw van mijn Waarschip ontdekte ik het: in de ware jachtbouw werk je schroefgaten af door er houten propjes in te lijmen. Destijds werd de romp van een Waarschip afgeleverd met een uitstekend afbouwpakket en daar zat een doosje houtproppen bij.

Afwerking van mahonie houtdelen met proppen, uiteraard van dezelfde houtsoort, geeft eenmaal blank gelakt een fraai uiterlijk en staat zeer ‘scheeps’.

Onlangs ontdekte ik in de betere gereedschapswinkel zowaar een prachtig setje proppenboren van 8, 10 en 12 millimeter met bijpassende boortjes.

Met enige handigheid is het inzetten van houtpropjes niet moeilijk. Met een boortje van 10 millimeter voor de prop en een juiste boor om het schroefgat in te boren, kom je een heel eind. Wel vereist het een standaard voor de boormachine, want een prop ‘uit de hand’ boren uit een massief stuk hout is niet ongevaarlijk. De proppenboor schiet namelijk alle kanten op.

Van belang is dat de schroefgaten worden geboord met een boor die een recht snijvlak heeft. Spiraalboren voor metaal hebben een afgeschuind snijvlak en zijn ongeschikt om bijvoorbeeld in een niet te dikke hechthoutplaat voor te boren. Met enige oefening is het mogelijk om zelfs houtpropjes van enkele millimeters dikte in te lijmen.

Zorg voor scherpe beitels en let er op dat de prop met de plaatnerf meeloopt. Het resultaat: een mooier schip