Op een foto uit 1886 zien we stuurman Teunis Pronker onverschrokken de camera in kijken – armen over elkaar, gestreept overhemd, pijp scheef in de mond en pet op de kop. Zo ongeveer hoort een negentiende-eeuwse zeeman eruit te zien, lijkt de foto te willen zeggen. Het beeld staat voor een tijdperk dat Pronker afsloot, als de laatste Nederlandse kapitein ter Groote Zeilvaart.
‘Teunis Pronker, geboren op Vlieland 15 Maart 1864, deed zijn intrede den 1 April 1876 in de Zeevaartschool op Vlieland waar de eerste schrede op zijn zeemansloopbaan mee begon.’ Dat schrijft Teunis Pronker zelf in zijn memoires. Zijn leven, dat volledig in het teken van de zeilende vrachtvaart zal komen te staan, begint jongensboekachtig. Hij is immers pas dertien jaar wanneer hij op de Zeevaartschool aanmonstert. Zijn eerste reis maakt hij op de bark Neptunus, met als officiële bestemming ‘naar zee op avontuur’, zoals de tekst op de monsterrol luidt. Het varen begint voor de jonge Teunis op de Oostzee. Hij ontvangt er zes gulden per maand voor en een blik op zijn toekomst.
Die toekomst bestaat uit hard werken. Het omgaan met gevaar blijkt daar onlosmakelijk onderdeel van uit te maken. Op zijn eerste oversteek over de Noordzee vaart hij als lichtmatroos in een dikke mist tegen een Engels schip aan, met een gapend gat in de zij van het schip als gevolg. Na een reparatie weigeren drie van de bemanningsleden verder te varen, maar de ruimte die Pronker voor hem op zee ziet is vele malen groter dan het gat in de romp van het schip. Dus vaart hij verder met een lading steenkool richting Zuid-Amerika. Daar aangekomen strandt het schip op een koraalrif. Pronker beschrijft dit soort voorvallen als waren het normale onderdelen van de vrachtvaart, net zo gewoon als wind, voedsel en lading. ‘We vervolgden onze reis (…) met een lek schip, waardoor de helft van de tijd gepompt moest worden. (…) Er bleek een stuk koraal dwars door de bodem vast [te zitten]. [Wij] vertrokken naar Paisandu om daar gezouten huiden, horens, beenderen en gezouten vleesch te laden.’
Lees meer over Teunis Pronker, de laatste Nederlandse kapitein ter Groote Zeilvaart, in Zeilen 8 die vanaf vandaag in de winkel ligt.
Last modified: 30 juli 2014
