Boten

Catamaran of monohull?

22:59

De zoektocht naar de ideale vertrekkersboot kent eigenlijk maar één beginpunt: neem ik een mono- of een multihull? Zeilen helpt u bij de keuze en zet de afwegingen op een rij.

Het is een van de meest levendige onderwerpen op ons forum en toen we zelf onlangs twee toercatamarans testten, besloot het testteam dat het tijd werd voor een vergelijkend warenonderzoek. Er doen veel mythes de ronde over multihulls: ze zouden sneller zijn, comfortabeler bovendien, maar ook minder veilig en een stuk duurder. Wat is er waar? Kunt u inderdaad bij windkracht zes uw glas wijn op de salontafel laten staan?

Snelheid

Eerst moeten we een keuze maken. Betrekken we trimarans in dit verhaal of niet? We laten ze buiten beschouwing, omdat er nauwelijks productietrimarans op de markt zijn en we het wel graag willen hebben over een boot die u eventueel zou kunnen kopen. Dat gezegd hebbende: catamarans zijn om een voor de hand liggende reden sneller dan monohulls: ze zijn lichter. Waar een monohull voor stabiliteit afhankelijk is van een zware loden kiel, is een catamaran dat niet. Ook de tuigage op een monohull moet een stuk zwaarder zijn uitgevoerd om het extra gewicht van de kiel en de belasting die daardoor ontstaat op te vangen. De vuistregel is dat een vergelijkbare catamaran van dezelfde lengte op een vergelijkbare koers ongeveer 20 procent sneller is dan een monohull. Zeilt u met uw monohull tijdens een oversteek zes knopen gemiddeld, dan legt u in een etmaal 144 mijl af. Met een vergelijkbare catamaran zou u uitkomen op 173 mijl (7,2 knopen gemiddeld). Stel, u doet mee aan de ARC en steekt over van Gran Canaria naar Saint Lucia, een afstand van 2700 mijl, dan bent u met een monohull bij die snelheid negentien dagen onderweg. Met een catamaran zou u het in minder dan zestien dagen doen.

Dat alles verandert als u aan de wind zou moeten zeilen. Het is belangrijk onderscheid te maken tussen catamarans met steekzwaarden en zonder. De meeste toercatamarans zijn van de laatste soort en die zeilen beduidend minder hoog aan de wind, maximaal vijftig maar eerder zestig graden of zelfs meer. Vergelijk dat met een gemiddelde monohull en het is duidelijk dat u met een catamaran flink wat mijlen extra moet afleggen om op uw bestemming aan te komen.

De formule om dat verschil tot uitdrukking te brengen noemen we de VMG (Velocity Made Good). Gaan we uit van het rekenvoorbeeld van hierboven en stellen we dat een monohull een comfortabele over- staghoek van 90 graden heeft (we zijn hierbij niet op zoek naar uiterste waarden, maar willen simpelweg een rekenvoorbeeld geven), dan kunnen we het verschil in snelheid naar het doel als volgt uitdrukken:

monohull:cos(45) * 6 = 4,24 knopen naar het doel (VMG)

multihull: cos(60) * 7,2 = 3,60 knopen naar het doel (VMG)

Bedraagt het verschil in hoogte over een periode van 24 uur dus 15 graden, dan legt u met uw monohull ondanks uw lagere snelheid ongeveer 15,4 mijl meer in de richting van uw doel af. De meeste oversteken worden echter niet aan de wind gevaren, maar met ruime wind of voor de wind. De catamaran is daarbij duidelijk in het voordeel. Feit is echter ook dat u uw catamaran veel minder zwaar kunt beladen dan uw monohull. Die is van nature al zwaarder dan een cat, wat betekent dat het meenemen van een flink aantal kilo’s aan bagage relatief minder invloed zal hebben. Een catamaran zal snel verder inzinken, met alle gevolgen voor de prestaties en veiligheid vandien.

VeiligheidVertrekkersboot - Catamaran of Monohull - foto-3

Dit is een onderwerp waarover veel wordt gediscussieerd. Tegenstanders van multihulls halen graag aan dat de natuurlijke en dus meest stabiele positie van een multihull op zijn kop is. Dat klopt, maar daarmee is niet gesteld dat een monohull zomaar veiliger is. Het kritische kantelmoment van een multihull komt weliswaar eerder dan bij een monohull (die door zijn rompvorm en kiel geneigd is mee te hellen met de wind en zichzelf weer op te richten), maar de slechte naam van multihulls op dat gebied is voornamelijk afkomstig uit de jaren zestig en zeventig, ook wel de bouwpakketjaren genoemd.

Hedendaagse multihulls zijn zo goed ontworpen en gebouwd dat ze een flinke storm kunnen doorstaan zonder in de problemen te komen. Bovendien worden multihulls grotendeels ontworpen voor de chartermarkt, zijn als gevolg daarvan vaak ondertuigd en hebben zo een extra veiligheidsmarge ingebouwd. Wel zult u aan boord van een monohull eerder merken dat u moet reven. De boot zal kantelen, waar een multihull recht door het water zal gaan tot het moment dat het eigenlijk al te laat is. In plaats van op gevoel te reageren, vraagt een multihull om een meer verstandelijke inschatting van de situatie.

De vorm van de boten zegt genoeg over de stevigheid van de beide ontwerpen. Een monohull is één geheel en is logischerwijs steviger dan de aan elkaar bevestigde delen van een multihull. Meer onderdelen betekent een groter risico op schade. Ook de geringere laadcapaciteiten hebben hun invloed op de veiligheid: bij te zware belading komt het brugdek tussen de twee drijvers te laag boven het water te liggen. Dat levert niet alleen extra belasting voor het materiaal op door de vele golven die ertegen zullen slaan, maar levert ook een extra gevaar op bij grote brekers. Een multihull is op punten ook veiliger dan een mo- nohull. Bij lekslaan zal een catamaran niet geneigd zijn te zinken, er is immers altijd nog een tweede drijver. Een monohull zinkt daarentegen onverbiddelijk naar de bodem van de oceaan. Een ander (hoewel discutabel) voordeel vinden we in de snelheid. Een multihull zal sneller kunnen weglopen dan een monohull, uw mogelijkheden om slecht weer te ontlopen zijn dus groter.

Comfort onder zeil

Een eigenaar van een multihull waarmee hij een rondje Atlantic had gedaan, vertelde onlangs triom- fantelijk dat hij ook bij windkracht zes gewoon zijn glaasje wijn op de salontafel liet staan. Wie niet van leven onder helling houdt, moet een catamaran kopen. Toen wij met het testteam echter in een korte golfslag terechtkwamen in de Golf van Biskaye, oordeelden wij dat het gedrag van de boot daarbij bepaald niet comfortabel was. Sterker nog, wij waren van me- ning dat we wat dat betreft liever op een monohull zouden zitten. Eerst werd de ene romp geraakt door een golf, daarna de andere. Dat leverde een onaange- naam bewegingsritme op, waarbij we, als we onszelf niet goed hadden vastgehouden, zo richting de ande- re drijver waren gelanceerd. Flinke wind en korte gol- ven zijn bij een monohull ook niet comfortabel, maar kieljachten hebben van nature wel minder de neiging tot stampen. Het comfort van een multihull wordt ook beïnvloed door de vorm van het brugdek. onderaan zou die in een V-vorm moeten lopen, zodat de kracht van de golven naar twee kanten wordt afgevoerd. Ligt u eenmaal voor anker met uw multihull, dan is het verschil duidelijk. Ook in flinke wind zal een catamaran rustiger achter het anker liggen dan een monohull.

Comfort algemeen

Hier raken we de essentie van de keuze voor een mul- tihull. een multihull is comfortabeler. Hij helt niet, biedt een pak meer leefruimte binnen bij dezelfde lengte (neem als uitgangspunt dat een catamaran evenveel binnenruimte heeft als een tien voet langere monohull), meer privacy (u kunt de boot verdelen in een eigenaarshelft en een helft voor kinderen of gasten) en uitgebreide zitmogelijkheden buiten. De ruiten in de salon bieden bovendien uitzicht rondom. Dat heeft twee voordelen: ten eerste hebt u ook binnen uitzicht op het mooie strandje waar u voor ligt en vanwege de beperktere diepgang ook van flink dich- terbij. Daarnaast kunt u van binnenuit sturen. er zijn ook monohulls waarbij dat kan, maar boten met een dekhuis zijn verreweg in de minderheid vergeleken met monohulls waar u onder zeeniveau of buiten zit.

Kosten

Catamarans zijn duurder dan monohulls. er moeten twee rompen worden gebouwd in plaats van een en dat heeft invloed op de twee dingen die boten duur maken: manuren en materiaal. natuurlijk is er van alles te kiezen, ook multihulls zijn er voor verschillende budgetten. Wilt u het rekensommetje simpel houden, gebruik dan de vuistregel die we hierboven aan- haalden. een catamaran biedt evenveel ruimte als een tien voet langere monohull. Pas als de catamaran van uw keuze duurder is dan die (vergelijkbare) monohull, bent u daadwerkelijk duurder uit. De tweedehands botenmarkt ligt op zijn gat, maar omdat er nu eenmaal minder multihulls beschikbaar zijn dan monohulls blijken ze relatief prijsvast en beter verkoop- baar. Veel multihull-zeilers schaffen hun boot aan puur voor de vertrekperiode. Zijn ze eenmaal thuis, dan verkopen ze hem weer. De boten zijn immers niet geschikt om op de oosterschelde heen en weer te kruisen.

De kosten stoppen natuurlijk niet bij de aanschaf. Dubbel zoveel inhoud betekent dubbel zoveel onder- houd. Wat liggelden betreft kunt u als stelregel nemen dat u in havens anderhalf keer het bedrag be- taalt dat u voor een monohull van die lengte betaalt.

Vertrekkersboot - Catamaran of Monohull - foto-kaderConclusie

Het vergelijken van multihulls en monohulls is het vergelijken van appels met peren. De snelheid is afhankelijk van de koers en belading, beide boten hebben zo hun eigen veiligheidsproblemen en over zeilbeleving valt te twisten. alleen voor wat betreft comfort en kosten verschillen beide duidelijk van elkaar. U mag zeggen waar u uw geld liever aan uitgeeft.

Tags: Last modified: 8 april 2021
Sluiten